Vluchtelingenwerk Vlaanderen en ORBIT vzw pleiten voor een correcte woordkeuze in berichtgeving over de vluchtelingenkampen aan onze Belgische kust.
Krantenpagina’s en duidingsprogramma’s bulkten de afgelopen week van de paniekerige berichten over de dreigende komst van honderden “illegalen”, die onze kuststreek zouden overspoelen. De paniek brak uit nadat werd beslist het vluchtelingenkamp van Calais deels af te breken.
In alle media werd nagenoeg standaard het woord “illegaal” gehanteerd. Niemand leek zich af te vragen of die woordkeuze wel correct, laat staan deontologisch of wenselijk was. Woordkeuze is nochtans geen detail. Woorden zijn geen wind, maar vertalen, al dan niet bewust, onderliggende associaties en vooroordelen. Woorden doen er toe.
Als er iets is wat deze asielcrisis en de mensen in kwestie niet nodig hebben dan is het wel een terminologie die niet alleen onjuist is, maar ook ontmenselijkt. Het woord “illegaal” zegt ons niets over de mensen die we zo benoemen, het dekt de lading niet en maakt geen enkel onderscheid. Vluchtelingen hebben een verblijfsstatuut.Asielzoekers hebben recht op opvang.
Maar bovenal: “illegaal” is een gekleurde, politiek geladen term, die kwetsbare mensen ontmenselijkt en zelfs stigmatiseert. Het is een term die oproept dat we te maken hebben met criminelen die een gepaste repressieve aanpak verdienen.
Media ontdoen zich van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om te informeren en te duiden, wanneer ze zich bedienen van dergelijk gekleurd woordgebruik. De internationale instellingen gebruiken de term nooit. De federale meerderheid koos er bewust voor om in het federale regeerakkoord het begrip niet meer te gebruiken. De Vlaamse decreten spreken consequent over mensen zonder wettig verblijf. Er zijn dus wel degelijk alternatieven.
Geen mens is illegaal, stellen wij als mensenrechtenorganisatie, een stelling die haar oorsprong vindt in internationale verdragen zoals de Conventie van Genève of het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
De uitdagingen in Calais, Duinkerke, Zeebrugge en elders in de regio bestaan erin mensen toe te leiden naar bestaande trajecten, hen degelijk te informeren en te oriënteren. Zonder legale opties worden mensen te vaak ongewild ‘illegaal’. Jagen op mensen, alsof ze vogelvrij zijn, lost niets op.
In de VS beslisten persagentschappen om de term ‘illegaal’ te schrappen uit hun berichtgeving. In Gent werd in 2013 het woord “allochtoon” plechtig ten grave gedragen tijdens De Gentse Lente. Een aantal krantenredacties volgde dat goede voorbeeld. Hoog tijd om ook de respectloze term ‘illegaal’ naar de prullenmand te verwijzen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen
ORBIT vzw Thuis in de wereld van diversiteit & migratie